४१. एउटा युग

एउटा युग लेख्नलाई
श्रमजीवी हातहरुले देशको छाती-छातीमा
हलो र कोदालोले बारीको कान्ला-कान्लामा
खेतहरुको गरा गरामा
गाउघरको दलान दलानमा
निधारबाट परिश्रम बगाएर
जो बिहानीको घामसंग उदाउछ
त्यही मान्छे ।
केवल एउटा युग बनेको हुन्छ ।

हरियाली बसन्तको आचलसंग
फूलवारीका फूलहरुसंग
खेतवारीको बालीनालीसंग
जिएको हुन्छ एउटा युग
नपत्याए आफ्नो परिश्रममा रमाउने कृषकहरुलाई सोध
नपत्याए आफ्नो पाखुरी बजार्ने श्रमजीवीहरुलाई सोध
पसिनामा मान्छे भिजेको छैन भने
अन्नमा मान्छे धन्य भएको छैन भने
अथवा युगमा मान्छे उभिएको छैन भने
किनकी सपना हो युग
हिमाल उभेको हुन्छ
र उभेका हुन्छन् आकांक्षाहरु
अनि अठोट धरतीमा सिचाइ हुदा
फुल्छन् सिर्जनाका फूलहरु
त्यसैले टागिन्छन् अनन्तसम्म
सन्ततीका पुलहरु
जसबाट सजिलै हिड्ने गर्छ युग
र समयका नदीहरु तर्दै
आइपुग्ने गर्छ हामीसम्म
तसर्थ
एउटा युग लेख्नलाई
चाले हुन्छ जोसिलो कदमहरु
बोके हुन्छ भरिला उद्देश्यहरु
जहा रङ्गीएर आफ्नै श्रममा
मान्छे
एउटा युग बनेको हुन्छ ।

४०. हामी

हामी
उस्तै आकास ओढेर
एउटै ब्रह्माण्डमाथि
व्यस्तव्यस्ततामा हराएका उस्तै मान्छेहरु
प्राणको थमौतीमा
अस्तित्वलाई कुल्चदै समयको चौतारीमा
भागवण्डा गरेर सुख-दुःखलाई
कार्यक्षेत्रको लामो दौरानमार्
कर्तव्यशील बनेर
चढ्दै गरेका हुन्छौं
प्रतिवद्घतामा आस्थाका पहाडहरु

जीवनको पवित्र शिविरमा
ओतप्रोत भएर प्रेमको भावनाले
दर्दनाक क्षेत्रहरुमा छरिरहेका हुन्छौं
खुशीयालीका वर्षातहरु
दायित्वको एउटै मालामा गासिएर
भावनाको एउटै शुत्रमा बाधिएर
हुर्काइरहेका हुन्छौ साहसले देशभक्तिका विरुवाहरु
जहा महानताको शिर ठाडो उभ्याएर
जीवित रहनका लागि
जीवनलाई जहाबाट शुभारम्भ गरेपनि
वर्तमानको शीतल छहारीमा
दुःख बेचेर सुख किन्ने
उस्तै मान्छेहरु
साटिरहका हुन्छौं एकार्कामा भातृत्व
र बाछिरहेका हुन्छौं बन्धुत्वको डोरी
त्यसैले हामी उस्तै आकास ओढेर
एउटै ब्रह्माण्डमा
व्यस्त व्यस्ततमा हराएका उस्तै मान्छेहरु ।

३९. विदेशी प्रेमीका प्रति

प्रिय अन्ना
जुन बेला म आलिङ्गनमा थिए
भनेकी थियौ तिमीले
लेख्नेछु कथाहरु सगरमाथाका
देख्नेछु गाथाहरु वीरताका
जसले मेरो देश र मप्रतिका
त्रि्रो न्यानो आस्थाले
प्रफुल्लित भए
गौरवान्वित भए
कृतज्ञ भए

पाहुना भएर जुनदिन यो आगनमा
रम्न थालयौ हिउ संग
गम्न थाल्यौ पुर्खाको इतिहाससंग
तब मौन भएर अचानक
खिचिरह्यौं घर दैलो र वस्तुस्थितिलाई
अब म तिम्रो मनस्थितिको युगल बनेर
चिनारी गराउ कसरी जीर्ण भैसकेका स्थलहरु
सुसेली हालौ कसरी टुटेफुटेका मनहरुलाई
तर पनि हतारिरहेछु सोध्न तिम्रो अन्तर आत्मालाई
कस्तो छ प्रिये
रीतिथिति यो देशको
आकृति प्रकृति यो भेषको
अवाक भईन् मेरी मायालु
उल्लास हराएको मोडमा
केवल एकहोरो हेरिरही सुनिरही
जसले म जलिरहे
अप्रत्यासित प्रश्नहरुको आगोमाथि

यसपाली
झुण्डिनन् उनी मेरो ओठमा
बाधिनन् उनी मेरो अङ्गालोमा
साटिएनन् आत्माहरु उनीसंगको साक्षात्कारमा
औंसीका रातहरु पोखिए बिदाइको क्षणहरुमा
तसर्थ
अमुक हुनुको विवशता
जुनदिन पर्दाफस भयो
त्यो दिन समाचार पत्रको अग्रपङ्तीमा
छापेको रहेछिन्
मेरो महानता र यथास्थितिलाई ।

३८. मान्छेलाई मान्छबाट बञ्चित गर्नुमा

एउछा मान्छेलाई
मान्छेबाट बञ्चित गर्नु भनेको
खेल होइन दैवको
दोष होइन भाग्यको
कर्म होइन भावीले लेखेको
श्राप होइन सतिले दिएका
निर्विवाद
खेलवाड हो दोस्रो मानवको ।

एउटै पङ्तीमा उभिएको मान्छे
एउटै संसारमा जन्मेर हुर्केको मान्छे
किन ठूलो र सानो हुन्छ
किन घृणा र माया हुन्छ
किन अधिकार जन्मसिद्घ खोसिन्छ
मान्छे एउटै हुनु पर्ने हो
किन मान्छेबाट वञ्चित गरिन्छ
निर्विवाद
दुष्टचाल हो दोस्रो दानवको ।

स्वतन्त्र जिउनु नैर्सर्गिक अधिकार
किन स्वतन्त्र छैनन् जीवनहरु
किन निरीह छन् मनहरु
किन वर्वादीमा छन् खुशीहरु
किन मृत्युमात्र कुर्नु विवश छन् मान्छेहरु
त्यसैले
एउटा मान्छेलाई
मान्छेबाट वञ्चित गर्नु भनेको
खेल होइन दैवको
दोष होइन भाग्यको
कर्म होइन भावीले लेखेको
श्राप होइन सतिले दिएका
निर्विवाद
महाजाल हो दोस्रो महामानवको

३७. आत्मा विश्वासको उज्यालोमा

अन्धकार फैलिएको आत्माभित्र
विश्वासको राको बालेर
कर्तव्यलाई छाम्दा
देखिन्छन् थुप्रै हराएका गोरेटाहरु
बाधिन्छन् थुप्रै नबाधिएका लक्ष्यहरु
तर जीवनको शाश्वत पक्षलाई अङ्गालेर
प्राप्तिको लागि
गन्तव्यतिर हुइकिनु पर्दा
जतिसुकै रुझ्नु परे पनि साउने झरिमा
जतिसुकै कठाङ्ग्रिनु परे पनि हिउदको जाडोमा
साकार सपनाको पहाड
छातीमा उभ्याएपछि
अथवा युद्घभूमिको सिपाही भैसकेपछि
बाच्नु हुदैन कहिल्यै
इच्छाहरु बन्दकी राखेर
बरु कठिनले विजयका क्षणहरु उभ्याएर
बाच्नुपर्छ अटल हिमाल झै
किनकी जीवन भनेको
दीप हो उज्यालो
अन्धकारमा पनि बलिरहने
आकांक्षा हो बलिया
जीउनको लागि प्रयासरत भैरहने
यान हो जीवित
एकयुगबाट अर्को युगमा अवतरण गराउने
आभाष हो समयको
परिवर्तित अनुभूतिमा छाइरहने
तर कहिलेकही नित्य आउने दिनहरुसंग
अपरिचित बन्न पुग्दा
विना कम्पास हिडेको दिशाविहीन यात्री झै
अन्योलको भुमरीमा फस्नु पर्दा
सहासले आत्मा विश्वासको दियो लिएर
उज्यालो पाउदा
भेटिन्छन् अनगिन्ती नभेटिएका गोरेटोहरु
बाधिन्छन् अनगिन्ती नबाधिएका लक्ष्यहरु
बग्छन् अनगिन्ती नबगेका खोलाहरु
देखिन्छन् अनगिन्ती सफलतामा हिड्दै गरेका मान्छेहरु ।

३६. विडम्वनाभित्रको म

खुल्ला- खुल्ला परिवेश
उज्याला उज्याला दिनहरु
त्यसभित्रको म
बाटो हराएको बटुवा झैं
हराएको हुन्छु शून्यतामा
र समयको पावन्दीसंगै
बगिरहेको हुन्छु खोलाको पानी झैं

पीडा ग्रस्त छु आफैं
पिंजडाभित्रको सुगा झैं
तर म भाग्न अभ्यस्त छुइन
ब्रह्माण्ड भन्दा कहीं टाढा
माटोको प्रेमले हो कि ?
बेहोसी छु होसमा आखा खोले पनि
उज्यालो छैन अन्धकार ओछ्याएर पनि
आभाष छैन दिनहरु सारा बदलिए पनि
दिगभ्रम जस्तै लाग्छ
आफूले आफैलाई भुल्दा
हल्लै हल्ला झैं लाग्छ एकान्तमा ब्युझदा
विडम्वना छाएको हो कि कुन्नी ।
थाहा छैन
निर्मोही बनेका छन् आफन्तहरु
एक्लो बनेका छन् हुलमा रहने प्राणीहरु
उपस्थिति आफैमा दुष्ट बनेको छ ।

यहा
मान्छे हुनुको अर्थमा
पर्खाल अर्कै छ वास्तविकताको
अब कसरी साटौं विषम परिस्थितिमा भावनाहरु
अब कसरी टेकौं जोखिम ठाउमा पाइलाहरु
जहा सुरक्षति रहनको लागि
यताउति आखा डुलाउदा डुलाउदै
पर्दा खस्छ अध्यारोको
जसले छोपिरहन्छ मलाई
र सधैं छट्पटिहन्छु
विडम्वनाभित्रको म ।

३५. सपना

म संग एउटा यस्तो सपना छ
जुन सपना रातको क्षणिक निद्रामा
झुल्किएको सपना होइन
समयसंगको बलियो सम्झौतामा
कठिनले उभ्याएको सपना हो
उज्यालो घाम जस्तै हुन्छ
कहिल्यै नसिद्घनिे युग जस्तै हुन्छ
गासिएका छन् जहा उमङ्गहरु सुन्दर फूलको माला जस्तै
बनेका छन् जहा गोरेटोहरु मूलबाटो जस्तै
अग्लिएका छन् जहा चुरे पहाडहरु सगरमाथा जस्तै
यसरी जीवन्त बनेका सपनाहरु
निर्मल निश्चल नदी झैं बगेका हुन्छन्
मोती झैं अध्यारोमा चम्किएका हुन्छन्
दुनियामा साकार भएर उभिदिएका हुन्छन्
त्यसैले
फराकिलो विश्वासहरुको फाटमा
जोश र जागरसंग मौलिनेछ
आराम नपाएका जीवनहरुको वेदना
पखाली दिनेछ
सहारा नपाएका हातहरुको साहारा भैदिनेछ
मेरा सपनाहरु
नेपोलियनको भन्दा कुनै फरक छैन
गौतम बुद्घको भन्दा कुनै अन्तर छैन
महात्मा गान्धीको भन्दा कुनै भिन्न छैन
यस्तै कर्मठहरुको काधहरुमा
मलिलो मस्तिष्कहरुमा
उमार्ने चेष्टा गरिरहेछु सपनालाई
कालान्तरसम्म
त्यसैले मसंग भएको सपना
रातको क्षणिक नि द्रामा देखिएको सपना होइन
जीउदो मान्छेले उज्यालो पाउने सपना हो
घाम जस्तै हुन्छ
हिमाल जस्तै हुन्छ
कहिल्यै नसिद्घीने युग जस्तै हुन्छ ।